Abdest, islamda bazı ibadetlerin yerine getirilmesi için yapılan ve bizzat kendisi de ibadet olan temizlenme şeklidir. Bu ibadetleri yapabilmek için abdest almak farzdır.
Kuran-ı Kerim'de Medine'de nazil olan abdestle ilgili hüküm şöyledir:
"Ey iman edenler, namaza kalkacağınız zaman yüzlerinizi ve dirseklerinizle birlikte elleriniz yıkayın. Başınızı mesh edin. Her iki topuğunuzla birlikte ayaklarınızı da yıkayın." (Maide-6)
Bu durumda abdestin farzları dörttür:
1.Yüzünü yıkamak.
2.Kolları yıkamak.
3.Başa mesh etmek.
4.Ayakları yıkamak.
Abdestin farzlarının dışında sünnet ve edepleri de vardır ki onlar, ilmihal kitaplarında ayrıntılı olarak geçmektedir. Farzlarına, sünnetlerine ve adabına uygun olarak abdest alabilmek için ilmihal kitaplarına bakmak gerekir.
Bir hadis-i şerifte " Abdest namazın anahtarıdır. Namaz da cennetin anahtarıdır" buyrulmaktadır. Onun için abdest ve namaza özel önem göstermeliyiz.
İki durumda abdest farz olur:
1-Namaz kılmak için abdest farzdır. Farz namazlar, vacip ve nafile namazlar, cenaze namazı ve tilavet secdesi için abdestli olmak gerekir.
2-Kuran-ı Kerim'e el sümek için de farzdır. (O'na ancak iyice temizlenenler dokunur" (Vakıa-79) ayetiyle Hz. Peygamber (sav)in "Kuran'a ancak temiz olanlar dokunabilir" hadisi buna delildir.
Bunun dışında yatmadan önce, vakit namazları için ayrı ayrı abdest almak müstehaptır. Sürekli abdestli bulunmak, ezbere Kuran okumak, dini kitapları tutmak, cenaze yıkamak gibi amaçlarla abdest almak da menduptur.
Abdest, temiz su ile alınır. Bu suyun nitelikleri, ilmihal kitaplarında ayrıntılı olarak anlatılmaktadır. Suyun bulunmaması halinde veya kullanma imkanı bulunamaması gibi durumlarda teyemmüm yapılır. Bu da fıkıh kitaplarında yeterince ele alınmıştır. Abdesti bozan haller de aynı eserlerde sıralanmıştır.
Abdestli olarak ayağa giyilen mestin üzerine yirmi dört saat süresi içinde mesh edilebilir. Yani mestin çıkarılarak ayağın yıkanması gerekmez. Bu, müminler için bir kolaylıktır.
Abdestin manevi temizlik olduğu kadar maddi temizlik olarak da pek çok faydaları vardır. Vücudun dış tesirlere daha açık ve dolayısıyla kirlenme ihtimali daha çok olan yerlerinin sık sık yıkanmasının temizlik ve sağlık açısından temin edeceği faydaları, sayılamayacak kadar çoktur.
Vücuttaki doku ve hücrelerin iyi beslenmesinde kan dolaşımını sağlayan damarların doğal esnekliklerinin korunmasında ve damar sertliklerinin önlenmesinde abdestin rolü büyüktür. Ağız, burun ve boynun iki yanının su ile teması da beyine giden damarları etkilediği için çok yararlıdır. Abdest almak suretiyle vücutta biriken statik enerjinin atılması sağlanır. Böylelikle vücudumuzda oluşabilecek kırışık ve sarkmalara karşı ciddi bir önlem alınmış olur. Abdestin sağladığı beden temizliğiyle insan vücudunda oluşabilecek trahom gibi mikrobik hastalıkların önüne geçilmiş olur.
Günde beş vakit abdest alanın yüzünde ilahi bir nur, parlaklık belirir. Böyleleri, diğerlerinden farklı dururlar. Halk arasında Nur-ı Muhammedi denilen şey, işte budur.
