İstanbul'daki seçimlerde hatalı sayılan oylar ve pusulalardaki yanlışlıklar, geçtiğimiz günlerde en çok konuşulan konuların başında geldi. Ülkemiz yıllardır güvenilir bir seçim sistematiği uygulanmaktadır. Fakat seçim işlemi bittikten sonra oyların sayılarak sisteme girilmesi bazı sıkıntıları da beraberinde getirmektedir.
Manuel olarak sayılan oylar, sandık görevlileri tarafından oluşturulan sandık sonuç tutanağı YSK'nın bir süredir kullandığı seçim yazılım sistemi SEÇSİS üzerine giriliyor. SEÇSİS'e girilen bu sonuçlar eş zamanlı olarak hem YSK (Yüksek Seçim Kurulu) hem de siyasi parti yetkilileri tarafından görüntülenebiliyor.
Burada asıl sorun ve karmaşa oyların sayılması, tutanakların SEÇSİS'e girilmesi için İlçe Seçim Kurullarına başkanlar tarafından ulaştırılması sırasında kaynaklanıyor. Sandık kurullarında imzalar, üyeler tarafından doğru dürüst kontrol edilmeden imzalanıyor. Hatta bazı yerlerde başkanların, üyelere boş tutanak imzalattığı, yolda değişiklikler yaparak hile karıştırdıklarını basından okuduk.
Seçimlerde bilgisayarların kullanılması yani oylamaların elektronik ortamda yapılması halk arasında sıkça sorulan soruların başında gelmektedir. Oyların elektronik olarak kullanılması kafalarda karışıklığa ve güvensizliğe sebep olabilir.
Öncelikli olarak dünyada uygulanan seçim sistemlerine kısaca bakmak gerekirse; İngiltere, Hollanda, İtalya, Brezilya, Kanada, Estonya, Avustralya, ABD ve Fransa gibi birçok ülkede elektronik oylama kullanılmaktadır. Komşumuz Irak'ta, geçtiğimiz yıl elektronik olarak yapılan seçimlere hile karıştırıldığı iddiası birçok parti tarafından açıklandı ve bazı tatsız olaylar yaşandı.
İnsanların evlerinden ya da diledikleri yerden katılabildikleri oy verme işlemlerini bir kenara koyarsak; tüm 'sandıklarda' kioks ya da benzeri bir bilgisayarın yer alması gerekiyor. Belki sandık sayısı azaltılabilir, fakat insanların ulaşım sorunu yaşamaması için ülkemizin dört bir köşesine bu sistemlerin ulaşması ve seçimin sağlıklı şekilde tamamlanabilmesi için sorunsuzca hizmet vermesi gerekiyor.
Benim burada güvensizlikleri ve maddi hataları ortadan kaldıracak, oyların doğru şekilde sayılmasını hızlandıracak bir sistem önerim bulunmaktadır.
Uzun yıllardır, tarayıcılar ile bilgisayara bilgiler optik formlar vasıtasıyla yapıldı ve halen de yapılmaktadır. Fakat optik formların seçim ortamında, seçmenler tarafından doldurulması zor olacaktır. Teknolojinin gelişmesi ve yapay zekânın da kullanılmaya başlaması ile birlikte yeni bir sistem geliştirilebilir.
Önceden olduğu gibi, seçimler de oylar, pusulalar vasıtasıyla kullanılır. Oy verme işlemi bitince zarflar sayılır, zarflarda çıkan oy pusulalar taratılıp, seçim sistemine sandık bazında yüklenir. Oy pusulalarının taratılması için özel bir tarayıcıya ihtiyaç duyulmayacaktır. Çünkü akıllı telefonlar, tabletler ile bu tarama işi çok kolay bir şekilde yapılabilir.
Bu oy pusulalarının sisteme yüklenmesi, yine sandık görevlileri ve müşahitler huzurunda yapılır. Sistem oy pusulalarını kontrol ederek, hangi parti kullanılmış, geçersiz oyları yapay zekâ sayesinde çok rahat bir şekilde yapabilir. Sistemin sonuçlarını, seçim kurulu üyeleri, sandık görevlileri, siyasi partiler, sandıkta oy kullanan seçmenler kontrol edebilir.
Burada yapılacak en önemli unsur, seçim sonuçlarının yükleneceği sunucuların çok güçlü ve güvenilir olmasıdır.
İbrahim ŞAHİN
Çorum Mucitler Derneği Başkanı
[email protected]
