Bedenimizdeki her bir organ, hücrelerimizin tükettiği enerji, hormonlarımız yediğimiz yiyecek ve içtiğimiz içeceklerle beslenir. Peki beynimiz işlevini yerine getirirken tükettiklerimizin etkisi altında kalıyor ve bizi duygusal, bilişsel, davranışsal anlamda etkiliyor mu? Bu sorunun cevabı için çalışmalar halen devam etmektedir. Elde edilen bulgu ise beynin metabolizma sürecinde son derece aktif ve devamlı olarak açlığa ve yemek seçmeye odaklı olduğudur. Motivasyonumuzun, hafızamızın, olaylara tepki verme hızımızın, zihin açıklığımızın sağlıklı beslenmeyle sıkı bir bağı vardır.
Bazı örneklere bakacak olursak;
Duygusal ve zihinsel performansın artması için B vitaminine ihtiyaç duyulur.
Beyin sağlığı için yağ alımı önemlidir. Burada önemli olan alınan yağın miktarı değil cinsidir. Özellikle entelektüel anlamda performans sergilemek isteyen bireylerin balık tüketimi önemlidir.
Zihnin yatışması, karmaşık düşüncelerden arınabilmek için yeteri miktarda karbonhidrat tüketilmelidir. Karbonhidrat tüketilirken beraberinde protein ve yağın olmamasına özen gösterilmesi gerektiği düşünülmektedir.
(Burada ve sonrasında yer alan yeteri miktarda ifadelerinin karşılığı yalnızca beslenme uzmanları tarafından açıklanabilir. Bu metin, besinlerin bireyler üzerindeki psikolojik etkilerine yoğunlaşmıştır. Sağlıklı beslenme için bir uzmana danışmayı unutmayın.)
Depresyona Etkili Besinler
Kandaki yüksek trigleserit (kanda bulunan doymuş yağ oranı) arttıkça kanın yoğunluğu da artacak ve akışkanlığı azalacaktır. Bu sebepten beyin hücreleri ihtiyaç duyduğu oksijeni kanla beraber iletmekte zorluk yaşayacaktır. Bu durumda insan vücudu tehlikeye girer. Ya beynimizde minik hasarlar meydana gelir ya da kan pıhtılaşmaları görülmeye başlar. Beyindeki hasar ufak bile olsa unutkanlık, dikkat eksikliği vb. durumlara yol açabilir. Kan pıhtılaşması ise kalp hastalıklarına, felce neden olabilir. Psikolojik açıdan bakıldığında ise beyin hasarı ve kan pıhtılaşması saldırgan tutumu ve depresyonu tetikler. Tanılanmış bir depresyon söz konusuysa yeteri miktardan fazla yağ alınmaması önerilmektedir.
Bilişsel Sürece Etkili Besinler
Hafızamızın güçlenebilmesi için hormonların beyne glikoz takviyesi yapması gerekmektedir. Tatlı ve şekerli besinlerde bulunan glikozun hafızamızın kalıcılığına fayda sağladığı doğrudur. Ancak yalnızca şeker yiyerek hafızamıza destek sağlamamız mümkün değildir. Beyin ihtiyaç duyduğu glikozu tüketilen meyvelerdeki şekerden dahi karşılayabilir. Bunun için ekstra şeker takviyesine ihtiyaç olmadığı belirtilmektedir.
Kaygıya Etkili Besinler
Regl öncesi dönemde gerginlik çeken kadınların karbonhidrat alımlarının yükseldiği gözlenir. Aslında bu durum uzmanlar tarafından bireylerin kendilerini iyileştirme yöntemi olarak görülür. Çünkü karbonhidrat açısından zengin bir beslenme, triptofan adlı aminoasidin beyinde bol miktarda salgılanmasını sağlar. Bu sayede bireydeki kaygı düzeyi azalır, psikolojik açıdan gevşeme başlar. Karbonhidrat alımı beyindeki serotonin miktarının arttırır. Depresyon, kaygı, konsantrasyon bozukluklarının ortadan kalkmasına yardımcı olur. Kış ayında artan yorgunluk ve mevsimsel depresyon zamanlarında da karbonhidrat alımı kaygıyı azaltır. Tüm bu karbonhidrat alımlarının dengede olması önemlidir. (Bununla ilgili olarak mutlaka bir beslenme uzmanına başvurun!)
Mutluluğa Etkili Besinler
İnsanın bedeni kimyasallarla dolu bir fabrikaya benzetilebilir. Beyin biyokimyasallarla çalışır. İnsanın bütün duygularını, düşüncelerini ve davranışlarını nörotransmitter denilen maddeler düzenler. Bu maddelerden en çok bilineni serotonindir. Serotonin; uykuyu düzenler, kaygıyı azaltır. Mutlu hissetmemize yardımcıdır. Asetilkolin hafızaya; dopamin dikkate fayda sağlar. Büyük bir kimyasal düzenle çalışan bedenimizin için yediklerimizin önemi büyüktür. Tükettiğimiz her besin aslında mutluluk dengemizi etkiler. Mutluluk için tüketilecek besinler listesi yapamayız. Ancak sağlıklı beslenmenin mutluluğa katkısı çok açıktır. Hem fiziksel hem de psikolojik açıdan sağlıklı insan mutludur. Yediklerimizle beynimizin ve bedenimizin kendini düzenlemesine yardımcı olabiliriz.
Duygularımıza Etkili Besinler
Acılı ve baharatlı yiyecekler vücudumuza endorfin salgılatır. Endorfin insan vücudunun doğal ağrı kesicisidir. Fazla acı tüketen insanların aslında salgıladıkları endorfinin hissettirdikleri sebebiyle acı tüketmeye devam ettikleri düşünülmektedir.
Şekerleme, çikolata, baklava gibi tatlı gıdaların insanların kendilerini iyi hissetmelerini sağladığı doğrudur. Tatlının beyinde ürettiği madde zihne açıklık sağlar. Bu madde sayesinde insanda neşe ve keyif hali gözlenir.
Sarımsak kandaki yoğunluğu azaltır. Kolestrol ve enfeksiyon hastalılarına karşı koruyucudur. Ek olarak serotonin salgılatarak mutlu hissettirir. Beyin hücrelerindeki yıkıma engel olarak hem hafızayı korur hem de yaşam süresini uzatır. Bu yazı ön bilgilendirme amaçlıdır. Tanılama yapmak tıp hekimlerinin alanıdır. Sağlıklı beslenebilmek için mutlaka ilgili uzmana başvurun. İyi haftalar, iyi ramazanlar dilerim.