ABD'de tarihi gün geldi çattı. Son dönemin en kritik seçimleri olarak gösterilen yarışta ABD'liler 47. başkanı belirlemek için sandık başına gitti. Oy verme ve sayma işlemi devam ederken, Cumhuriyetçilerin adayı Donald Trump ile Demnokratların adayı Kamala Harris peş peşe iddialı açıklamalar yaptı.
ABD'DE İLK SONUÇLAR GELİYOR
Kıran kırana geçen yarışı kimin kazanacağı merakla beklenirken, ilk sonuçlar da gelmeye başladı. ABD'de ilk olarak Indiana ve Kentucky eyaletlerinin doğu bölgelerinin yanı sıra Georgia, Güney Carolina, Vermont, Virginia ve çekişmeli Georgia eyaletlerinde oy verme işlemi sona erdi, sandıklar kapandı. Associated Press'in aktardığı ilk sonuçlara göre, kapanan sandıklarda yarışı Cumhuriyetçilerin adayı Donald Trump önde götürüyor. Her iki eyalet de geleneksel olarak Cumhuriyetçilerin kazandığı eyaletler arasında. Geleneksel olarak Cumhuriyetçileri destekleyen Kentucky'nin 8 delegesi bulunuyor. Indiana'nın delege sayısıysa 11 delege.
16 EYALET İLE WASHINGTON'DA SANDIKLAR KAPANDI
ABD'de Demokrat Kamala Harris ile Cumhuriyetçi Donald Trump'ın başkan olmak için yarıştığı seçimler için Amerikan halkı sandık başına giderken, toplam 16 eyalet ile Washington DC'deki sandıklar kapandı.
TRUMP'IN KAZANDIĞI EYALETLER
Donald Trump'ın kazandığı eyaletler şu şekilde: Indiana, Kentucky, West Virginia, Florida, Tennessee, South Carolina, Oklahoma, Mississippi, Alabama, Arkansas, North Dakota, South Dakota, Wyoming, Nebraska, Louisiana, Ohio, Texas, Missouri, Utah, Montana, Kansas, Iowa, Idaho, North Carolina, Georgia
EN BÜYÜK EYALETLERDEN TEXAS'I TRUMP KAZANDI
Associated Press (AP) ajansının yayımladığı resmi olmayan sonuçlara göre, Texas'taki yarışı Trump önde tamamladı. Trump, Texas'ta 40 delege kazanmış oldu.
HARRIS'IN KAZANDIĞI EYALETLER
Harris'in kazandığı eyaletler şu şekilde: Vermont, Connecticut, Massachusetts, Maryland, Rhode Island, New Jersey, Delaware, Illinois, New York, Colorado, Washington, California, Oregon, New Mexico, Virginia, Havai eyaletleri veWashington D.C. bölgesi.
HARRIS'E KALİFORNİYA'DAN CAN SUYU
Kaliforniya eyaletinde 54 delege birden alan Kamala Harris farkı kapatmaya başladı.
HANGİ ADAY KAÇ DELEGE ALIYOR?
Resmi olmayan sonuçlara göre, 50 eyaletin 25'inde galip gelen Trump'ın toplam delege sayısı 247 olurken, 18 eyalette kazanan Harris 214 delege elde etti.
TEMSİLCİLER MECLİSİNDE SON DURUM
Temsilciler Meclisi'nde ise durum Demokratlar 55, Cumhuriyetçiler 79 sandalye ile devam ediyor.
30 BİN OY YENİDEN SAYILACAK
Milwaukee şehir sözcüsü Jeff Fleming, yaptığı açıklamada, posta yoluyla kullanılan oylardan bir bölümünün yeniden sayılacağını duyurdu. Fleming, açıklamasında, yaklaşık 30 bin oyun, oyları sayan makinelerde yaşanan sorundan dolayı "tedbiren" yeniden sayılacağını belirtti. Söz konusu makinelerin kapaklarının tam olarak kapanmadığının fark edilmesi üzerine bu kararı aldıklarını kaydeden Fleming, seçim güvenliği konusunda herhangi bir şüpheye mahal bırakmamak adına ilgili oyları yeniden sayacaklarını söyledi.
TRUMP'TAN PHILADELPHIA'DA HİLE İDDİASI
Cumhuriyetçi Partinin başkan adayı Donald Trump, Philadelphia'da "büyük hile" yapıldığını öne sürerek, kolluk kuvvetlerinin bölgeye yönlendirildiğini belirtti. Trump, kendine ait sosyal medya platformu Truth Social'dan başkanlık seçimlerine ilişkin paylaşım yaptı. Eski ABD Başkanı Trump, "Philadelphia'da büyük hile yapıldığı konuşuluyor. Kolluk kuvvetleri geliyor." mesajını paylaştı. Philadelphia Polis Departmanı ise ABD basınına yaptığı açıklamada, "Trump'ın neden bahsettiğini anlamadıklarını" belirterek, kolluk kuvvetlerinin bölgeye yönlendirilmesini gerektiren bir olay gerçekleşmediğini kaydetti.
SEÇİMİN EN KİLİT EYALETLERİNDEN BİRİSİ GEORGIA
Georgia'daki 10 oy kullanma noktasında yapılan bomba ihbarları nedeniyle oy verme işleminin uzatıldığı ifade edildi. Bu noktalarda bir süre daha oy kullanılabilecek. 16 delegeye sahip olan Georgia, seçimin en kilit eyaletlerinden biri olarak gösteriliyor. Demokratlar, eyaleti 30 yıl sonra ilk kez 2020'de kazanmıştı. Joe Biden, rakibinden sadece 11 bin 779 oy fazla alarak yarışı önde tamamlamıştı.
ABD'DE 270 DELEGEYE ULAŞAN BAŞKANLIK YARIŞINI KAZANACAK
ABD'de başkanlık seçimleri geleneksel olarak her 4 yılda bir kasımın ilk pazartesi gününden sonraki ilk salı yapılıyor. Ülkedeki seçim sistemi, en fazla oyu alanın değil, en fazla delegeye ulaşan adayın başkan olmasına imkan veren Seçiciler Kurulu (Electoral College) yöntemiyle çalışıyor. Buna göre ABD halkı, başkanlarını doğrudan kendi oylarıyla değil, seçtikleri delegeler üzerinden dolaylı olarak belirliyor. 50 eyalet ile başkent Washington DC'yi temsilen toplam 538 delegeden oluşan "Seçiciler Kurulu" adı verilen sistemde, her bir eyaletteki delege sayısı, o eyaletin Senato ve Temsilciler Meclisindeki üyelerinin toplamına eşit oluyor. Bu sistemde bir adayın, başkanlık için 538 sayısının yarıdan bir fazlası olan 270 delegeye ulaşması gerekiyor.
SALINCAK EYALETLER KAZANANI BELİRLEYECEK
Aynı seçim sistemi kapsamında eyaletlerde yarışı kazanan aday o eyaletin tüm delegelerini alıyor; "Kazanan hepsini alır (winner-take-all-system)" adıyla anılan bu kural, o eyalette kaybeden adaya verilen oyları yok saydığı için tartışılıyor. ABD seçim sisteminde toplamda daha fazla oy almasına rağmen kritik eyaletleri kaybettiği için delege sayılarında geride kalıp yarışı kaybeden başkan adayları bulunuyor.
TRUMP, 2016'DA SALINCAK EYALETLERLE ZAFERE ULAŞMIŞTI
Buna en güncel örnek olarak, 2016 başkanlık seçimlerinde rakibi Hillary Clinton'dan 2,8 milyon daha az oy alan Donald Trump, salıncak eyaletlerde kazanarak 304 delegeye ulaştı ve rahat şekilde başkan oldu.
Bu sistemde başkanlık seçiminin kaderini, Cumhuriyetçi ile Demokratlar arasında gidip geldikleri için "salıncak" olarak da adlandırılan çekişmeli eyaletler belirliyor. 2024 seçimlerinde başkanlık için ulaşılması gereken toplam 270 delege sayısının 93'ünü teşkil eden Arizona, Nevada, Wisconsin, Michigan, Pennsylvania, Kuzey Carolina ve Georgia "salıncak eyalet" konumunda bulunuyor.
EYALETLERİN DELEGE SAYISI
Güncellenen sayılara göre, Arizona 11, Nevada 6, Wisconsin 10, Michigan 15, Pennsylvania 19, Kuzey Carolina 16 ve Georgia 16 delege sahibi. California'nın 54, Texas'ın 40, Florida'nın 30 ve New York'un 28 delegesi bulunuyor ancak delege sayısı fazla olan bu eyaletlerin parti eğilimleri uzun yıllardır pek değişmediği için toplamda sonuca etkileri büyük olmuyor. Örneğin, California ve New York uzun yıllardır Demokrat, Texas ve Florida ise uzun zamandır Cumhuriyetçi eğilimiyle biliniyor.
Bu eyaletler dışında, Alabama 9, Kentucky 8, Kuzey Dakota 3, Alaska 3, Louisiana 8, Ohio 17, Maine 4, Oklahoma 7, Arkansas 6, Maryland 10, Oregon 8, Massachusetts 11, Colorado 10, Rhode Island 4, Connecticut 7, Minnesota 10, Güney Carolina 9, Delaware 3, Missisippi 6, Güney Dakota 3, Missouri 10, Tennessee 11, Montana 4, Nebraska 5, Utah 6, Hawaii 4, Vermont 3, Idaho 4, New Hampshire 4, Virginia 13, Illinois 19, New Jersey 14, Washington 12, Indiana 11, New Mexico 5, Batı Virginia 4, Iowa 6, Kansas 6 ve Wyoming 3 delege sahibi. Özel statüsü olan başkent Washington DC'nin de 3 delegesi bulunuyor.
SEÇİMDE FARKIN AZ OLMASI HALİNDE POSTAYLA GELEN OYLAR SONUCU GECİKTİREBİLİR
ABD'de oy verme işlemi, ülkenin en kuzeybatısında bulunan Alaska ve Hawaii eyaletlerinde yerel saatle 20.00'de (TSİ 6 Kasım 12.00) oyların kullanılmasıyla sona erecek. En erken sandıklar TSİ 03.00'te kapanacak.ABD'de 2020 seçimlerinde sonuçların açıklanmasının yaklaşık 4 gün sürdüğüne işaret edilerek, anket sonuçlarında Cumhuriyetçi aday Donald Trump ile Demokrat aday Kamala Harris'in birbirine çok yakın olması sebebiyle bu sene de sonuçların seçim gecesi netleşmeyebileceği ifade ediliyor. Pensilvanya ve Wisconsin gibi salıncak eyaletlerde posta yoluyla kullanılan oyların sayımının süreci yavaşlatabileceğine, oy sayımında yaşanabilecek aksaklıklar, yasal itirazlar ya da oy pusulalarıyla ilgili sorunların da oy sayımının uzun sürmesine neden olabileceği belirtiliyor.
ADAYLAR ÇOĞUNLUĞU SAĞLAYAMAZSA NE OLACAK?
Her iki adayın da 269 Seçiciler Kurulu oyu aldığı ve kazanmak için gerekli 270'i sağlayamadığı bir eşitlik durumunda, Temsilciler Meclisi kazananı belirlemekle görevlendirilir. Her eyalet delegasyonu bir oy hakka sahip olacak ve kazanmak için de çoğunluk oy (26) gerekecek.
SEÇİM GÜVENLİĞİ İÇİN ÜST DÜZEY TEDBİR
ABD'de seçim güvenliğinin sağlanması amacıyla oy kullanma ve sayım noktalarında üst düzey güvenlik tedbirleri devreye alındı. Washington Post Gazetesi'nin haberine göre, ülke çapında yerel yetkililer, başkanlık seçimi öncesinde sıkı önemler aldı. Bu kapsamda, oy kullanma noktaları ve oy sayım merkezlerinin çevresine güvenlik kameraları yerleştirildi, bu merkezlerin çatılarına ise keskin nişancılar konuşlandırıldı.Ülkede, caddelere ilave polis ekipleri sevk edilirken insansız hava araçlarıyla da denetimler sıkılaştırıldı.Washington ve Nevada eyaletlerinde ise herhangi bir karışıklık olasılığına karşı ulusal muhafızların hazır bekletildiği açıklandı.Oy kullanma kabinlerine "panik butonları" yerleştirilerek sandık güvenliği üst seviyeye taşındı.
GOOGLE: OY VERME YERLERİ ARAMA SORUNU ÇÖZÜLDÜ
Google, ABD seçimlerinde Kamala Harris ve Donald Trump için oy verme yerleri arandığında çıkan farklı sonuçları düzelttiğini açıkladı. Sorunun kaynağı, bazı isimlerin gözden kaçan coğrafi eşleşmeleri olduğu belirlendi. Açıklamada, oy verme merkezlerinin konumuna ilişkin arama yapıldığında Harris için farklı sonuçlar çıkmasının sebebinin, Texas eyaletinin Harris adında bir bölgesi olmasından kaynaklandığı belirtildi.
SONUÇLARI DEV EKRANLARDAN İZLİYORLAR
Demokrat Kamala Harris ile Cumhuriyetçi Donald Trump'ın başkan olmak için yarıştığı seçimlerde ilk sandıkların sayılmaya başlamasıyla birlikte, New York'lular seçim sonuçlarını kurulan dev ekranlardan izliyor.
KONGRE SEÇİMLERİ
Kongrenin hangi kanadının hangi parti tarafından kontrol edildiği, ABD başkanının çalışma alanını doğrudan etkilediği için ülke siyasetinde büyük öneme sahip. Başkanın özellikle bütçe yapma, asker gönderme gibi kararları alma ve dış politika gibi başlıklarda Kongre ile çalışması gerekiyor. 435 sandalyeli Temsilciler Meclisi üyeleri 2 yıllığına göreve gelirken, 100 sandalyeli Senato üyeleri 6 yıllığına seçiliyor. Böylece her 2 yılda bir yapılan Kongre seçimlerinde Temsilciler Meclisinin tamamı, Senato'nun ise 3'te 1'i değişmiş oluyor.
Temsilciler Meclisinde hangi eyaletin ne kadar temsilcisi olacağı, eyaletlerdeki seçim bölgelerinin nüfus yoğunluğuna göre belirlenirken, Senato'da ise her eyaletin 2 senatörü bulunuyor. Temsilciler Meclisi üyesinin en az 25 yaşında ve en az 7 yıldır ABD vatandaşı olması, temsil edeceği eyalette yaşaması şart. Bir senatörün de en az 30 yaşında ve en az 9 yıldır ABD vatandaşı olması gerekiyor.
SANDIKLAR TSİ ÇARŞAMBA 05.00'DA KAPANACAK
Üç farklı saat dilimi olan ülkede, oy verme işlemlerinin başlaması ve bitişi eyaletlere göre değişiyor. Oy verme işlemi, New York ve Virginia'da saat 06.00'da (TSİ 14.00), en kritik eyaletler olan Florida ve Pensilvanya ile başkent Washington DC'de saat 07.00'de (TSİ 15.00) başladı. Sandıklar, Virginia ve Florida'da 19.00'da (TSİ Çarşamba 03.00), Washington DC ve Pensilvanya'da 20.00'da (TSİ Çarşamba 04.00), New York'ta ise 21.00'de (TSİ Çarşamba 05.00) kapanacak.
Başkanlık seçimini kazanan aday, 20 Ocak 2025'te yemin ederek 4 yıl süreyle ABD'nin 47. başkanı olacak.
SEÇİM GÜNÜNDEN SONRAKİ SÜREÇ
ABD'de seçim süreci, seçim gününden sonra da uzun bir süreyi kapsıyor. Tarihler, eyaletlere göre farklılık gösterse de tüm eyaletlerin 10 Kasım-11 Aralık'ta seçim sonuçlarını resmen onaylaması gerekiyor. 17 Aralık'a kadar her eyaletin Seçiciler Kurulu üyelerinin, başkan adayına oyunu verip, bu oyları Washington'a göndermesi öngörülüyor. Gönderilen oyların en geç 23 Aralık'a kadar ABD Kongresine ulaşması gerekiyor. Temsilciler Meclisi Genel Kurulu salonunda 6 Ocak'ta bir araya gelecek Kongre üyeleri, eyaletlerden gelen oyları alfabetik sıraya göre okuyup sayacak. Bu süreç tamamlandıktan sonra sonuçlar resmen duyurulacak. Yeni ABD başkanı, 20 Ocak 2025'te yemin ederek görevine resmen başlayacak.
