Ergenlik döneminde yaşanan fiziksel ve psikolojik değişimler beraberinde stresi de getirmektedir. Gençlerin yaşadığı çevre de yaşanan stres düzeyine oldukça etkilidir. Ayrıca ergenlik dönemindeki gençlerin karşılaştıkları zorluklarla başa çıkma yetenekleri arasında bireysel farklar mevcuttur. Yetişkinlikte oldukça kolay gelen görev ve sorumluluklar ergenlik döneminde en büyük stres kaynağı olabilir.
Ergenlik döneminde yaşanan zorluklar sebebiyle hissedilen stresle, uyumlu bir şekilde başa çıkılamazsa problemli davranışlar gelişebilir. Ruh sağlığına ilişkin sorunları yaşama riski artar. Ergenlik döneminde uyumlu stresle başa çıkma stratejisi geliştirebilen gençler ise hem stresli olaylarla başarılı bir şekilde mücadele eder hem de başa çıkma kaynaklarını geliştirme fırsatı bulurlar. Gelecekteki yaşamlarında stresli çalışma ortamlarında bulunduklarında esnek bir kişilik gösterebilirler. Kişisel gelişimleri daima devam eden bir süreç halinde ilerlerken gelişim alanlarında da başarı sağlarlar.
Ergenlik Döneminde Stresle Başa
Çıkmada Neden Farklılıklar Vardır?
Bireyleri birbirinden ayıran kişisel farklılıklar bulunmaktadır. Ergenlik döneminin kendi içindeki değişimleri ve zorlukları düşünüldüğünde bu farklılıkların daha fazla olması olağan karşılanmalıdır. Stresle başa çıkmada zorlanan bir ergene yardımcı olabilmek için öncelikli olarak onun neyi stresli bulduğunu ve stresi nasıl tanımladığını bilmek gerekmektedir. Bu dönemdeki gençler bir olayın sonucunun kendisi için fayda sağlamayacağını ve iyi oluşuna zarar vereceğini düşünüyorsa strese kapılır.
Nasıl Yardım Edebiliriz?
Anne-baba olarak sevginizi ve koşulsuz kabulünüzü hissettirmek ilk şarttır. Daha sonrasında uygun bir iletişim geliştirmek ve onu anlayabilmek önemlidir. Olayın sonucunu olumsuz olarak değerlendirdiği için strese kapılan gence aşağıdaki üç soruyu yönelterek yardımcı olabilirsiniz. Bunlar;
1. Olay karşısında kaygılanmalı mısın?
2. Sence bu durum hangi açıdan olumlu ve olumsuzdur?
3. Sen bu olayın ne kadar içindesin ve ne kadarı senin kontrolünde bulunuyor?
Bu sorular, ebeveyn-ergen ilişkisinde büyük zorluk yaşatan iletişim problemine de yardımcı olacaktır. Ergen, bu sorulara "evet, tamamen olumsuz, risk altındayım vb." cevaplar veriyorsa durumu stresli olarak değerlendirdiği açıktır. Bu sorular sayesinde değerlendirme yapan ergen aynı olayın daha önce meydana gelip gelmediğini, geldiyse de o zamanda nasıl mücadele ettiğini hatırlayacak ve farkındalık kazanacaktır. Ayrıca bu durumda yaşanan olayın ne kadarının kendi kontrolünde olduğunu algılayan ergen, kontrolü dışındaki olaylar için endişelendiğini fark ederek kendini rahatlatacaktır. Ergenler aynı zamanda, stres yaratan olayla başa çıkma konusunda kendi yeteneklerine ilişkin algılarını da dikkate aldıkları olur. Kısaca stres yaratan bir durum karşısında ergen, işlevli ya da işlevsiz başa çıkma stratejisini devreye sokar.
Ergenlerin Başa Çıkma
Kaynakları Nelerdir?
Ergenlerin kişisel başa çıkma kaynakları bireyin göreceli olarak değişmez özelliklerinden sayılabilir. Başa çıkma kaynakları en çok mizaç ve kişilik özellikleri barındırır. Bireyin kendine ve dünyaya ilişkin inançlarını da kapsamaktadır. Ergen kendisindeki başa çıkma mücadelesini değerli bulursa ve çevresine güven duyuyorsa başarılı bir başa çıkma stratejisi kullanacaktır. Ergenlerin başa çıkma stratejilerinin kaynağı özsaygı, iyimserlik, kontrol odağı ve problem çözme teknikleriyle doğrudan ilişkilidir. Stresli olaylar karşısında ergenlerin üç farklı başa çıkma stratejisi kullandığı ifade edilmektedir.
1. Problemi çözmek: Sosyal destek arayarak, çözüme odaklanarak ya da başka bir meşguliyetle çözüme ulaşılır. Bu başa çıkma stratejisini kullanan ergenler sağlıklı ve sosyal bağlarını güçlendirir.
2. Diğerlerine başvurmak: Sosyal ve manevi destek alabilmek için stresle yaşanan hisler ebeveynlere, ruh sağlığı profesyonellerine ya da akranlara anlatılır.
3. Verimli olmayan başa çıkma: Endişelenme, ait olma arayışı, sorunu yok sayma, kendini suçlama, kimseyle paylaşmama durumları stres karşısında işlevsiz olan stratejilerdir.
Son olarak, yaşamdaki stresli olayların varlığı her yaşta kaçınılmazdır. Önemli olan stresli olan durumu tespit edip onunla başarı bir şekilde başa çıkabilmektir. Stresli olaylarla başa çıkmada başarılı olanlar kendine ait olan kaynakları en iyi kullananlardır. Kendilerine açık ve değerli hissettiren kaynakların farkındadır. Kendini tanıyıp iyi gelen aktiviteleri, düşünceleri bulabilenler stres karşısında mücadeleci olurlar.