Borsa İstanbul'da 2022 yılı başından bugüne 44 adet halka arz gerçekleşmiş. Yerli yatırımcıların ilgili bu halka arzlarda yoğun olarak hissedilirken yatırımcı sayısı 4 milyon kişiye yaklaşmış durumda. 2022 yılında 1800 seviyesine yakın yerlerden endeks yükselişine başlarken 5700 seviyesine kadar yükselmiş. Şirketlerin borsa performansına baktığımızda ise bazı hisse senetlerinin borsa İstanbul yükselişine paralel hareket ettiğini görüyoruz. Diğer hisse senetlerinin ise borsa yükselişinde daha fazla değer kazandığını, bazılarının ise bu ralliye borsa endeksi kadar yükselmeden daha geride kaldığını görüyoruz. Bu durumda 500'e yakın hisse senedinin işlem gördüğü Borsa İstanbul'da yatırım yaparken bazı başlıklara dikkat edilmesi gerektiği gerçeğini ortaya konuyor. Borsa Yatırımlarında iki başlık yatırım yaparken ön plana çıkıyor bunları temel ve teknik analiz olarak iki farklı gruba ayırabiliriz.
Temel analiz hisse senetlerinin finansal tablolarında yaşanan gelişimi dikkate alarak hisse senedinin gelecekteki karlılık oranları ve finansal çarpanlarına göre bugünden değerlendirilmesi olarak özetleyebiliriz. Hisse senedi ile ilgili haber akışı ve finansal tablolara çeyreklik bazlı yansımaları bu analiz üzerinden değerlendirilebilir. Yatırım yapılacak hisse senedi ile ilgili Kamu aydınlatma Platformu'nda (KAP) yapılan açıklamaların dikkatle takip edilmesi gerekiyor. Genel olarak şirketin yönetim kadrosunun şirketin faaliyetleri için yeterli tecrübeye sahip olmaları, şirketin sektöründeki gelişmeleri yakından takip ederek yatırım ve gelişme tercihlerini güncel şartlara uygun olarak planlaması temel analiz beklentileri açısından önemli olmaktadır. Diğer taraftan Şirketin faaliyetlerinde küresel gelişmelerin ve yurt içi piyasalardaki düzenlemelerinde ön planda olduğunu unutmadan gelişmeleri takip etmek gerekiyor. Şirketlerin genel kurullarında aldıkları kararlar ve yaptıkları açıklamalar gelecekteki faaliyetlerini şekillendireceği için bu toplantılardaki beklentiler iyi değerlendirilmeli. Son dönemde şirketler belirli aralıklarla yatırımcı toplantıları ve bilgilendirici sunumlar yaparak piyasada yatırımcılarını gelişmeler ile ilgili güncel tutmaya çalışıyorlar, bu toplantılarda genel kurullar kadar önemli ve verimli geçiyor. Bu nedenle bu toplantı ve açıklamaların da yakından takip edilmesi önemli. KAP açıklamalarında şirketin ihale süreçlerine katılımları, yeni iş anlaşmaları ve yeni proje başlangıçları da temel analiz anlamında geleceğe yönelik beklentilerin netleşmesine neden olacağında periyodik olarak takip edilmeli.
Bu gelişmelerin dışında şirketleri ortaklarına kar payı dağıtımında kullandığı yöntemlerinde önemli olduğunu söylemek gerekiyor. Özellikle temettü (Kar Payı) dağıtımında şirketlerin yıllık karlarını biriktirdikleri yedek akçe hesabından bu karların kullanımı ve ortakları ile hangi oranda paylaşım yaptıkları önemli. Yıllar içinde düzenli kar payını ortakları ile paylaşan halka açık şirketlerin hem karlılık hem de kar paylaşımı noktasında ön plana çıktığını söyleyebiliriz. Kar payı verimliliğinin dağıtılan kar payının hissenin bir adet hissesi için ödenecek tutara oranı olarak değerlendirdiğimizde, hisse senedini uzun süre yatırım için hesaplarında tutan yatırımcıların kar payı dağıtım oranını dikkate alarak kaç yıl içinde hisse maliyetini amorti edeceğini hesaplamak ve bu beklentiyi de yatırım tercihleri içinde düşünmek gerekiyor. Bir diğer konuda şirketlerin sermaye artırımlarında hangi sermaye artırım yöntemini seçtikleri önemli olacaktır. Bedelsiz ve bedelli sermaye artırımları ile sermaye artırımına gitmeyi seçen şirketlerde; bedelsiz sermaye artırımı şirketin kendi iç kaynaklarından ortaklarına hisse dağıtması ile sermaye artırımı, bedelli sermaye artırımı ise bir şirketin esas sermayesine karşılık olan hisse senetlerinin bedelleri ödendikten sonra genel kurul kararı ile yeni hisse senedi çıkarılarak şirket sermayesinin arttırılmasıdır. Bu durumda ise şirket ortaklarında aldığı bedel karşılığı hisseleri ortaklarına dağıtmaktadır. Temel analizin diğer başlığında ise finansal tablo analizi gelmektedir. Şirketler her yıl çeyreklik bazlı finansal tablolarını kamuoyu ile paylaşır. KAP ve şirket web sitelerinde yayınlanan bu tablolarda her çeyrekte şirketin finansal gidişatına dair ip uçları aranır. Özellikle Bilanço ve gelir tablosunda satış gerçekleşmeleri, bu satışların maliyetleri, yönetim ve pazarlama giderleri ile vergi öncesi karları belirli oranlar ile şirket performansı için önemlidir. Şirketlerin gelişmeleri ve daha önceki dönemlere göre karlılıklarını artırmalarının yakından takibi gerekmektedir. Şirketleri kur riski, yatırımlarının kredi maliyetleri, herhangi bir duran varlık edinmeleri veya satmaları bu tablolar içinde yakından izlenmelidir. Karlılıklarının tahmin edilebilir olması şirketler için şeffaflık getirir ve yatırımcıların bu beklenti ile şirket piyasa değerini hesaplamalarına yardımcı olur.
Diğer dikkat edilmesi gereken ise temel analiz yapıldıktan sonra hisse senedi fiyatının teknik analize göre fiyat hareketlerinin tahmin edilmesi yöntemidir. Teknik analiz; geçmiş fiyat hareketlerine bakarak, gelecekte oluşabilecek fiyat hareketlerini tahmin edebilmek olarak açıklanabilir. Bu durumda önemli olan şirket hisse senetlerine talebin hangi fiyat aralığında geleceğini ve yükselişin geçmiş fiyatlamalara kadar ne zaman başlayacağı ve ne kadar devam edeceği hesaplanmaya çalışılır. Teknik analizde iki önemli temel unsur vardır. Birincisi trend (Yön) şirket hisse fiyatlarının yükseliş mi yoksa düşüş yönlü mü fiyatlandığının tahmin edilmesi hatta bilinmesi gerekmektedir. Bu hesaplama için çeşitli çizgisel çalışmalar veya matematiksel indikatörler kullanılarak hisse fiyatının düşüş veya yükseliş trendinde düzeltme yapacağı seviyeler tahmin edilmeye çalışılır. İkincisi ise bu trendler içinde hissenin günlük işlem hacimleri dikkate alınarak ne zaman dönüş yaptığı ve bu dönüşün hangi fiyata kadar devam edeceği belirlenmelidir. Temel ve teknik analiz beraber değerlendirilmeli her varlığın sonsuz fiyatlanmasının veya sonsuz değer kaybetmesinin beklenmemesi bu analizlerin doğru yapılması noktasında gözden kaçırılmamalı ve akıldan çıkarılmamalıdır.